فرهنگ و امنیت ملی از نگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

امنیت ملی از نگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی(

 واژه ترکیبی »امنیت ملی« که ظاهراً پس از جنگ جهانی دوم از دنیای غرب به سایر کشورهای جهان گسترش یافت، عمر چندانی ندارد و به جهت گستردگی مفهومی تعریف دقیق منطقی و مشخصی که مورد اجماع علمای سیاست باشد از آن مشاهده نمی شود.

 با این وصف تعریف فرهنگنامه ای و معروف و مشهور آن چنین است: »مصونیت نسبی یا مطلق یک کشور از حمله مسلحانه یا خرابکارانه سیاسی یا اقتصادی احتمالی همراه با وارد کردن ضربه کاری مرگبار در صورت مورد حمله قرار گرفتن. امنیت ملی بیانگر تمام مقاصد دفاعی کشور است، یعنی آمادگی برای مخاصمه به خاطر بازداشتن آن یا دوری گزیدن از آن،. .. روحیه نیروهای نظامی، تعداد و هوشمندی دانشمندان، تکنولوژی، ویژگی های رهبران و شخصیت های سیاسی و نظامی، موقعیت ژئوپولتیکی و قدرت اقتصادی کشور از جمله عوامل مؤثر در امنیت ملی است.«(فرهنگ علوم سیاسی، علی آقا بخشی، مینو افشاری راد، ص 443، نشر چاپار، 1383، تهران)

 علاوه بر کشورهای صنعتی و پیشرفته، در کشورهای در حال توسعه نیز مقوله امنیت ملی به معانی مختلفی از جمله حفظ تمامیت ارضی، حفظ جان و مال مردم ونیز ارتقای منابع حیاتی کشور و دفع تهدیدات جدی از خارج و استمرار سیستم اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، تعمیم یافته است.

 امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی در اندیشه امام و رهبری همانند سایر مفاهیم و تعابیر مهم و محوری سیاسی در قلمرو مکتب حیاتبخش اسلام و آموزه های دینی تفسیر و تحلیل می شود که مجموعه عواملی همانند اعتقادات دینی، خدمتگزاری، عدالت طلبی، دشمن شناسی و مشارکت عمومی و. .. در پیدایش مؤلفه های امنیت ملی و استقرار آن سهیم هستند. بر این اساس »امنیت ملی« در نظام جمهوری اسلامی ایران یک مقوله قدسی و ارزشی به شمار می آید.

 امام معقتد است که: »اسلام برای همه است و ما همه در تحت لوای اسلام ان شاءالله امیدوارم با رفاه و امنیت زندگی کنیم.«(صحیفه امام، ج 9، ص 439)

 مقام معظم رهبری کلام جامع و راهبردی امام را چنین تبیین می نماید: 

 

 امام می دانست که اگر ما به اسلام متمسک شویم هم عزت دنیا و هم رفاه مادی، هم قدرت سیاسی، هم آسایش و هم امنیت عمومی برای مردم پدید خواهد آمد؛ لذا امام اسلامیت را به معنای حقیقی کلمه در بافت نظام اسلامی و این بنای مستحکم و شاخص گذاشت.(بیانات مقام معظم رهبری در مراسم سالگرد ارتحال امام، 14 / 3 / 1380)

 انقلاب شکوهمند و نظام سرافراز جمهوری اسلامی ایران سه دهه پرنشیب و فراز را سپری کرده و به آستانه دهه چهارم گام نهاده است و فرهنگ غنی و دینی آن گستره گیتی را درنوردیده وتأثیر فراوانی در اندیشه و افکار صاحب نظران و تئوری پردازان گذاشته است. میراث گرانسنگ اندیشه های تابناک امام خمینی و گنجینه ارزشمند دیدگاه های مقام معظم رهبری در تعریف و باز شناخت فرهنگ اصیل اسلامی طرحی نو در انداخته و در حوزه اندیشه سیاسی و مفاهیمی چون امنیت ملی ساختار نظریه پردازی و تحلیل و تبیین را بر شالوده آموزه های دینی و فرهنگ اصیل اسلامی بنا نهاده اند.

 علی رغم نارسایی مفهومی وعدم جامعیت در تعریف منطقی امنیت ملی، این اصطلاح رایج سیاسی در فرهنگ های نظام های سیاسی گوناگون کاربردهای متفاوتی دارد. از نگاه امام و رهبری، امنیت ملی دارای مفهوم چند وجهی و سیال و برخاسته از آرمان و سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی است. در این مقاله با رویکرد به اندیشه های این بزرگواران وجوه و مؤلفه های استقرار امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی و چالش های ملی آن را مرور می کنیم.

ابعاد و وجوه امنیت ملی

 اصولاً شکل بندی امنیت ملی در صورت های مختلف خود را نشان می دهد و نظام های سیاسی که اساس آنان بر امنیت ملی تک بعدی قوام یافته است، در برابر حوادث و ناملایمات بیشتر شکننده هستند تا نظام هایی که امنیتشان بر چند پایه استوار است.

 برجسته ترین وجوه و ابعادی که برای امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی ایران متصور است و از جمع بندی متن راهبردهای امام و رهبری استخراج شده عبارتند از:

 1. امنیت فردی: یعنی هر فرد بتواند بدون دغدغه از امکانات عمومی بهره مند گردد و از آزادی های قانونی و مشروع در جهت رشد و تعالی مادی و معنوی بهره برداری کند و با هیچ گونه مانع و تهدیدی مواجه نگردد و کرامت انسانیش رعایت شود.

 2. امنیت اجتماعی: یعنی آرامش و سلامت جامعه و رشد حس تعاون و همیاری و دوری از ناهنجاری ها اخلاقی، و رعایت قانون.

 3. امنیت اقتصادی: فراهم بودن زمینه های درآمد مناسب اقشار میانی و پائین جامعه در حل مشکلات معیشتی و مسکن، سرمایه گذاری و اشتغال، قانونمندی و سلامت در چرخه تولید، توزیع و مصرف، بهره وری مناسب از ذخایر و معادن، توسعه و مکانیزه نمودن بخش کشاورزی، رهایی از اقتصاد تک محصولی، خودکفایی در صنایع مهم و کلیدی و دست یابی به تکنولوژی های پیشرفته، تعادل و توازن در عرضه و تقاضا.

 4. امنیت سیاسی: تعامل احزاب و جناح های دلسوز انقلاب، پرهیز از تشنج و درگیری های قومی و حزبی، وفاق و همدلی کارگزاران نظام، آرامش در محیطهای علمی، سیاسی و رسانه ای، فضای سالم ومناسب برای نقد منصفانه عملکردها، اقتدار نهادهای امنیتی و سیاس در ردیابی تحرکات طراحان براندازی نرم و اشراف بر روند شکل گیری طرح های دشمنان و عوامل داخلی و منطقه ای آنان در توطئه های فرهنگی سیاسی و نظامی، حضور همگانی مردم در عرصه های گوناگون سیاست و حمایت همه جانبه از نظام اسلامی.

 5. امنیت قضایی: حفظ حقوق و حرمت شهروندی، اجرای یکسان قانون برای همه متخلفان، احقاق حقوق ستمدیدگان و مظلومان، ضابطه مندی و قاطعیت در مسیر مراحل قضایی پرونده های مفسدان سیاسی و اقتصادی.

 6. امنیت فرهنگی: رشد اخلاق دینی، ارتقاء فرهنگ عمومی و اسلامی، پویایی و گسترش ارزش های انقلاب و دفاع مقدس، فراهم بودن بسترهای مناسب تولید علم و تقویت جنبش نرم افزاری، استحکام پایه های معرفت دینی و ایمن سازی اخلاقی و روحی نسل جدید در برابر تهاجمات و شبیخون فرهنگی دشمنان.

 7. امنیت دفاعی مرزی و منطقه ای: ساماندهی و تقویت نیروهای مسلح متناسب با دفع تحرکات نظام دشمنان و نبردهای نامتقارن و ناهمتراز، خودکفایی تسلیحاتی در جهت بازدارندگی تهدیدات، تعامل سالم و سازنده با همسایگان، احترام متقابل و تفاهم بر محور مشترکات سیاسی، دینی و جغرافیایی در جهان اسلام، دیپلماسی فعال و تأثیرگذار در عرصه سیاست بین الملل.

 در بندهای اصل سوم و اصل بیست و دوم و یکصد و هفتاد و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به وجوه امنیت ملی اشاراتی دارد و اجرای برخی از اصول و بندهای آن منوط به استقرار امنیت در نظام جمهوری اسلامی است.

مؤلفه های درونی استقرار امنیت ملی

 همان گونه که در تبیین »امنیت ملی« گذشت این اصطلاح سیاسی دارای مفهوم چند وجهی به کمک واژه های دخیل است. تبلور و استقرار امنیت ملی در حاکمیت و جامعه نیز مشروط به فراهم آمدن زمینه مناسب رشد و توسعه در حوزه های گوناگون نظام جمهوری اسلامی است. در این بخش به اهمیت و جایگاه مؤلفه های درونی نظام جمهوری اسلامی که تحقق کامل و حضور جمعی آن ها تجلی بخش امنیت ملی است اشاره می کنیم.

 1. وفاق و همگرایی ملی

 مهم ترین شاخصه اندیشه سیاسی امام و رهبری، تأکید بر وحدت وهمدلی میان تمام اقشار مردم و مسئولان است، زیرا شرایط فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی ایران به گونه ای است که همیشه امکان ایجاد رخنه برای نفوذ دشمن در آن فراهم است.

 اگر این اخوت ایمانی در سرتاسر کشور ما محفوظ بماند و هرکس برای خودش توجه به خود نداشته باشد؛ توجه به مقصد داشته باشد و خودش را برای مقصدش بخواهد، هیچ کس نمی تواند به این کشور تعدی کند.(صحیفه امام، ج 17، ص 435)

 حفظ کردن نظام اسلامی] این است که هر روز محکم کنیم برادری خودمان را، سر اغراض جزئیه که زود می گذرد لطمه ای خدای نخواسته به اسلام وارد نکنیم، لطمه به جمهوری اسلام وارد نکنیم.(همان، ج 20، ص 56)

 مقام معظم رهبری معتقد است که دستاوردهای عظیم انقلاب اسلامی در پرتو برکت معنوی وحدت حاصل آمده است و استمرار وحدت نیز عامل پویایی و ثبات نظام است:

 همیشه به برکت اتحاد کلمه توانستیم بزرگترین موانع را از سر راه خود برداریم؛ الان هم می توانیم به برکت اتحاد کلمه میان مردم و مسئولان، بزرگترین موانع را از مقابل راه حرکت این ملت برداریم.(بیانات مقام معظم رهبری، 12 / 10 / 80)

 وحدت اقوام و مذاهب، هم اندیشی حوزه و دانشگاه، همگرایی اقشار مختلف مردم، همدلی نیروهای مسلح و در مرتبه عالی تر وحدت مسئولان و مردم شاخصه های اصلی وفاق و همگرایی در تأمین امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی است. و حجم گسترده دیدگاه ها، راهبردها و راه کارهای امام و رهبری درتدوین چشم انداز حفظ دستاوردهای انقلاب ونظام اسلامی بر محور موضوع وحدت قرار دارد.

 2. ولایت مداری

 رهبری و ولایتِ فقیه جامع الشرایط، تداوم بخش نبوت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امامت ائمه معصومین (علیهم السلام) و ضامن حاکمیت و اجرای احکام الهی است. رهبری در انقلاب و نظام اسلامی هدایت گر سکان کشتی انقلاب و ترسیم گر سیاست های کلی نظام اسلامی است که بیداری و جوشش میلیونی توده های مردم را به ارمغان می آورد. مقام معظم رهبری درباره پیوند مردم با رهبر می فرماید:

 ولایت؛ یعنی آن حکومتی که در آن ارتباطات حاکم با مردم، ارتباطات فکری، عقیدتی، عاطفی، انسانی و محبت آمیز است، مردم به او متصل و پیوسته اند و به او علاقمندند.(همان، 6 / 1 / 79)

 بدیهی است نقش رهبری در بسیج مردم در تمام مراحل انقلاب و حمایت و پیروی همه جانبه مردم از فرامین رهبری تضمین کننده امنیت ملی است. به همین دلیل امام با اشاره به اصل مترقی ولایت فقیه در قانون اساسی همگان را به انقیاد در برابر این اصل برای حفظ نظام اسلامی از آسیب ها فرا می خواند:

 من به همه ملت، به همه قوای انتظامی اطمینان می دهم که امر دولت اسلامی، اگر با نظارت فقیه و ولایت فقیه باشد، آسیبی بر این مملکت نخواهد وارد شد.(صحیفه امام، ج 10، ص 85)

 مقام معظم رهبری حضور خالصانه و عاشقانه مردم ولایتمدار بر گرد ستون خیمه انقلاب را عامل استحکام نظام و دفع توطئه ها می داند:

 تا وقتی که این اصل نورانی در قانون اساسی هست و این ملت از بن دندان به اسلام عقیده دارند، توطئه های این ها ممکن است برای مردم دردسر درست کند اما نخواهد توانست این بنای مستحکم را متزلزل کند.(بیانات مقام معظم رهبری، 23 / 2 / 79)

 البته برتری ملت ایران در امتیازات ولایتمداری نسبت به مسلمانان صدر اسلام و تمجید و تکریم امام از این ملت قهرمان و فداکار در سخنرانی و وصیت نامه شان گواهی(ر. ک: صحیفه امام، ج 16، ص 93 و 96 و نیز ج 21، ص 410 و 411)

 روشن بر اصل مهم ولایتمداری مردم درپیروی از رهبرشان در گذر از تمامی شداید وبحرانها برای پیروزی انقلاب و تثبیت نظام اسلامی و دفع توطئه های دشمنان است.

 3. مشارکت عمومی

 در نظام اسلامی پذیرش آرای مردم وحضورشان در عرصه های مختلف نظام عامل مقبولیت و پایداری آن است. به همین جهت امام در تمام مراحل انقلاب و تثبیت نظام حضور مردم را رکن مهم و پایه اصلی استحکام نظام می دانست و همواره به آرای عمومی تکیه می کرد. ایشان بر این باور بود که: »انقلاب اسلامی ما انقلابی است که به دست مردم صورت گرفته، مردم انقلاب کرده اند و مردم باید آن را به آخر برسانند.«(صحیفه امام، ج 19، ص 54)

 بنابراین تاکنون تمام توطئه های داخلی و خارجی دشمنان در جهت شکست یا استحاله و انحراف انقلاب با حضور قدرتمندانه ملت خنثی شده و سفارش امام برای استمرار حضور پر صلابت مردمی در حفظ و تقویت امنیت نظام این است که:

 تا شما زنده اید آمریکا برنمی گردد، شوروی هم برنمی گردد. در نسل های آتیه، اگر ملت ها در نسل های آتیه به همین روش حرکت کنند و روحانیون در همه جا حاضر باشند و مردم در صحنه باشند و قوای نظامی و انتظامی، قوای نظامی و انتظامی اسلام باشد این در طول تاریخ هم ان شاءالله نخواهد شد.(همان، ج 17، ص 449)

 از سوی دیگر در ترسیم راهبردهای سازندگی و توسعه نظام اسلامی نقش مؤثر و کارساز مردم را در حرکت تکاملی نظام به مسئولان یادآور می شود تا آنان از بهره وری از این پشتوانه عظیم غفلت نکنند: »اگر مردم را شریک خودتان نکنید، موفق نخواهید شد.«(همان، ج 19، ص 35)

 راز مهم غلبه بر مشکلات داخلی در این سه دهه حضور مردمی است. از این رو تحقق توسعه واقعی در نگاه مقام معظم رهبری بدون مشارکت عمومی امکان پذیر نیست:

 اگر بخواهیم کشور را آباد کنیم و کشاورزی را که زمینه مستعدی در کشور ما دارد رایج و دایر کنیم و صنعت مستقل و متکی به استعداد و علم و تجربه متخصصان داخلی را به وجود بیاوریم و راه بیندازیم و علم و تحقیق را در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور توسعه بدهیم و ان شاء الله رفاه عمومی را در سطح کشور تا اعماق روستاها پیش ببریم و. .. وسیله و ابزار انجام همه این خواسته ها، شما مردم هستید و حضور و ایمان شما، این راه را هموار خواهد کرد.(حدیث ولایت، ج 1، ص 73)

 4. ساماندهی اقتصادی

 بهبود وضع اقتصادی جامعه یکی از مباحث کلیدی و نقش آفرین است که از دیرباز تا امروز امام و رهبری ابعاد و زوایای آن را برای کارگزاران نظام اسلامی برجسته ساخته اند.

 در فرهنگ اسلامی و جوامع روایی نیز به حل مشکلات اقتصادی انسان ها اهمیت خاصی داده اند به گونه ای که امنیت عمومی جامعه و تحقق برخی از امور فرهنگی، عقیدتی و اخلاقی را در پرتو سامان یافتگی اقتصادی و رفع دغدغه های معیشتی میسر می دانند. به عنوان مثال پیامبر گرامی اسلام می فرماید:

 بارِک لنا فِی الخُبزُه وَلا تُفَّرقْ بَینَنا وَ بَینَهُ فَلَوُلا الخُبز ما صَلَینّا وَلا صُمنا وَ لا اَدَّینا فَرائضُ رَبّنا.

 پروردگارا، نان را بر ما مبارک کن و میان ما و او جدایی قرار نده، زیرا اگر نان نباشد ما توانایی انجام فرائض الهی و نماز و روزه را نداریم.(کافی، ج 5، ص 73، حدیث 3)

 از نظر امام فرایند سامان دهی اقتصادی با رفع فقر و محرومیت و دستیابی به یک زندگی متوسط و رفاه متناسب با شأن انسان مسلمان در نظام اسلامی و به دور از اسراف و تجمل آغاز شود از این رو به مسئولان می فرماید:

 دولت شما دولت محرومین است یعنی باید برای محرومین کار کنید.(صحیفه امام، ج 19، ص 34)

 هر قدر کشور ما به طرف فقر زدایی و دفاع از محرومین حرکت کند، امید جهانخواران از ما منقطع و گرایش ملت های جهان اسلام زیادتر می شود.(همان، ج 20، ص 341)

 مقام معظم رهبری، در اولویت بندی مسائل اقتصادی توجه به امر معیشت را مورد تاکید قرار می دهد: »مسأله معیشت قطعاً در اولویت اول است، معیشت که نبود، دین هم نیست، اخلاق هم نیست، حفظ عصمت و عفت هم نیست.«(بیانات در دیدار با نمایندگان مجلس، 29 / 3 / 79)

 نکته مهم دیگر رهایی از اقتصاد تک محصولی و سرمایه گذاری بنیادین در بخش کشاورزی و صنعت است.

 تا آنجا که بتوانیم باید کشور را از مسأله نفت جدا کنیم.(بیانات در جمع اعضای هیأت دولت، 8 / 6 / 74)

 ما باید سعی کنیم از حیث اقتصاد قوی و بدون وابستگی باشیم. .. البته به طرف صنعت هم باید رفت، ولی اگر از کشاورزی منحرف بشویم، اسباب آن می شود که آنچه خودمان نیز داریم از بین برود.(صحیفه امام، ج 17، ص 33)

 خودکفایی در کشاورزی یکی از محورهای مهم امنیت ملی است:

 بخش کشاورزی یک محور اصلی در اداره کشور است... شریان اصلی زندگی جامعه در این بخش است و زندگی واقعی و ملموس جامعه حیات اجتماعی در این بخش بیشتر معنا پیدا می کند چون این جا، مسأله غذا، و مسأله امنیت غذایی و مسأله استقلال ناشی از امنیت غذایی و خودکفایی مطرح است.(بیانات در دیدار کشاورزان، 14 / 10 / 84)

 5. اقتدار نظامی و دفاعی

 به گفته امیر بیان حضرت علی (علیه السلام) »فَالجنُودُ بِأذْنِ الله حُصٌونٌ الرَّعیة، وَ زَینُ الؤُلاة، وَعزُّ الدّینِ، و سُبُلُ الاَمنِ وَ لَیسَ تَقُومُ الرَّعیة الّا بِهِم؛ سپاهیان به فرمان خدا پناهگاه استوار و رعیت زینت و وقار زمامداران و شکوه دین و راه های تحقق امنیت کشورند، امور مردم جز با سپاهیان استوار نگردد.«(نهج البلاغه، نامه 53، علی دشتی، ص 408)

 نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به عنوان بازوی قدرتمند ولایت، پاسدار حفظ دستاوردهای نظام و کارگزار اصلی استقرار امنیت داخلی و مرزهای کشورند. تقویت بنیه معرفت دینی و سیاسی به همراه فراگیری فنون پیشرفته و لازم نظامی در کنار دستیابی به فن آوری تولید تجهیزات مدرن نظامی، از مجموعه نیروهای مسلح بنیان مرصوصی پدید می آید که مقتدرانه حافظ استقلال، تمامیت ارضی، امنیت داخلی کشور می شود. پس از دفاع مقدس مهم ترین عامل بازدارندگی تهاجم نظامی دشمنان به کشور جمهوری اسلامی ایران، صلابت، و استواری و توانمندی نیروهای مسلح است. به همین دلیل امام به مسئولان نظام سفارش داشتند که:

 در هیچ شرایطی از تقویت نیروهای مسلح و بالابردن آموزش های عقیدتی و نظامی و توسعه تخصص های لازم و خصوصاً حرکت به طرف خودکفایی نظامی غفلت نکنند... غفلت از تقویت بنیه دفاعی کشور، طمع تهاجم و تجاوز بیگانگان و نهایتا تحمیل جنگ و توطئه ها را به دنبال می آورد.(صحیفه امام، ج 21، ص 358)

 مقام معظم رهبری آمادگی های لازم و هوشیاری نیروهای مسلح در رصد کردن تحرکات دشمنان منطقه ای و فرامنطقه ای را یادآور می شود و خواهان افزایش توان دفاعی آنان برای تأمین امنیت در بازدارندگی از تهاجم دشمنان است:

 نیروهای مسلح، باید کاری کنند که هیچ دشمنی نتواند در استقلال و استحکام یکپارچگی و تمامیت ارضی ما طمع کند.(حدیث ولایت، ج 4، ص 214)

 ما آمادگی های خود را برای مقابله با استکبار، همیشه حفظ می کنیم، همین حالا هم آماده هستیم، ما قصد تجاوز به هیچ کس را نداشتیم، باز هم نداریم؛ اما آماده ایم که برای مقابله با تجاوز هرکس که باشد، اقدام کنیم.(همان، ج 5، ص 95)

 مزیت و امتیاز منحصر به فرد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی پشتوانه میلیونی ملت ایثارگر ایران در قالب بسیج است که نقش مهمی در استحکام و اقتدار نیرهای نظامی و انتظامی دارد و دلاوری های آنان در کارنامه درخشان پیروزی های نبرد هشت سال دفاع مقدس ثبت است.

 امام پس از روزگاران سراسر حماسه جاوید دفاع مقدس هم خواهان گسترش و تقویت تفکر بسیجی در دوران سازندگی و توسعه سیاسی و اقتصادی است تا اقتدار و امنیت نظام در تمام مراحل پیشرفت و توسعه برای همیشه محفوظ بماند.

 اگر بر کشوری ندای دلنشین تفکر بسیجی طنین اندازد، چشم طمع دشمنان و جهان خواران از آن دور خواهد گردید والا هر لحظه باید منتظر حادثه باشیم. بسیج باید مثل گذشته و با قدرت و اطمینان خاطر به کار خود ادامه دهد.(صحیفه امام، ج 21، ص 195)

 باید برای شکستن امواج طوفان ها و فتنه ها و جلوگیری از سیل آفت ها به سلاح پولادین صبر و ایمان مسلح شویم، ملتی که در خط اسلام ناب محمدی(ص) و مخالف با استکبار و پول پرستی و تحجرگرایی و مقدس نمایی است، باید همه افرادش بسیجی باشند و فنون نظامی و دفاعی لازم را بدانند، چرا که در هنگامه خطر ملتی سربلند و جاوید است که اکثریت آن آمادگی لازم رزمی را داشته باشند.(همان)

 6. قانونگذاری و قانون مداری

 تدوین و تصویب قوانین جامع، راه گشا در سهولت اجرای برنامه های بلند مدت توسعه پایدار نظام اسلامی و هم در روان سازی پیدایش و گسترش امنیت اجتماعی، اقتصادی و قضایی کمک می کند و هم مسیر حرکت سیاستگذاران و مدیران عالی و میانی اجرایی را روشن می سازد.

 به همین دلیل امام از عصاره فضایل ملت می خواهد که در طرح قوانین و تصویب لوایح نگاه فراگیر و اصولی به مسائل کلان نظام داشته باشند و از امور جزئی و مقطعی پرهیز کنند:

 نمایندگان محترم مجلس قبل از پرداختن به لوایح و تبصره ها و موارد غیر ضروری به فکر مسائل اصلی وکلیدی کشور باشند.(همان، ص 50)

 از نگاه تحلیلی مقام معظم رهبری، قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی ترسیم کننده چگونگی حرکت مدیران در تحکیم پایه های امنیت ملی نظام باشد:

 با قوانین مجلس است که مسئولان می توانند حرکت کنند و پیش بروند، مجلس می تواند حافظ امنیت ملی باشد، می تواند سد مستحکمی در برابر دشمنان و طمع ورزی بیگانگان باشد.(بیانات در تاریخ، 25 / 9 / 82)

 نظم عمومی روشمند، با رعایت قانون در تمام سطوح کشور بیانگر رشد سیر صعودی ضریب امنیت اجتماعی و ملی است. و تذکر مهم امام به ملت این است که: »همه قشرها که در هر جا هستند و در هر محلی هستند حفظ قانون را بکنند و حفظ قواعدی که بر کشور جاری هست بکنند.« و نیز به عمل به قانون اساسی سفارش می کند:(صحیفه امام، ج 15، ص 449 - 450)

 معیار در اعمال نهادها قانون اساسی است و تخلف از آن برای هیچ کس چه متصدیان امور کشوری و لشکری و چه اشخاص عادی جائز نیست.(همان، ج 14، ص 301)

 7. گسترش و تعمیق معارف دینی

 با یک نگاه موشکافانه و رویکرد تحقیقی، آشکار می شود که ریشه و راه کار حل بسیاری از ناهنجاری ها و نابسامانی های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در ارتقای سطح فرهنگ دینی عموم اقشار ملت ایران قرار دارد.

 »روح ایمان را در آن ها (مردم) تقویت کنید که اگر جنبه ایمان مردم تقویت شد، همه امور به راحتی انجام می شود.« »دنبال این بروید که معارف اسلامی را در بین مردم تقویت کنید که(همان، ج 17، ص 120)

 رأس امور این معارف اسلامی است و اگر درست بشود همه کارها درست می شود.«(همان، ج 20، ص 300)

 8. جنبش نرم افزاری و تولید علم

 با توجه به نقش کارآمد پیشرفت علم و تکنولوژی و مزایای خود کفایی سیاسی و اقتصادی آن در تأمین امنیت ملی، مقام معظم رهبری ضمن فراخوانی سیاستگذران فرهنگی به زمینه سازی رشد علم در تمام سطوح جامعه، نقش تولید علم را در اقتدار ملی و جایگاه آن را در ثبات و امنیت توصیف می نماید: »علم با خودش رفاه و سیادت سیاسی و برتری نظامی می آورد در همه بخش های اقتصادی و سیاسی نفوذ کلمه ایجاد می کند، پول یک کشور را تقویت می کند و اقتصاد یک کشور را رونق می دهد، این ها همه هنرهای علم است.«(بیانات در دیدار با برگزیدگان المپیادهی جهانی و کشوری، 3 / 7 / 81)

مؤلفه های منطقه ای امنیت ملی

 ارتباط مستقیم و تنگاتنگ کارکردهای داخلی نظام با سیاست خارجی و تأثیر متقابل و تعامل آن ها با یکدیگر دلیل پیوند و گسترش امنیت نظام جمهوری اسلامی به امنیت جهان اسلام و منطقه خاورمیانه است. تحرکات سیاسی نظامی گسترده آمریکا جهت مهار فرهنگ جهان شمول انقلاب اسلامی و پیشگیری از تأثیر کارآمدی نظام بر کشورهای منطقه وجهان اسلام، امنیت ملی جمهوری اسلامی را به چالش فرا می خواند. امام و رهبری با رویکرد به مشترکات فراوان فرهنگی دینی، جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی برای پیشگیری از نفوذ دشمن و ایجاد ثبات و آرامش در منطقه راهبردهایی را مطرح ساخته اند:

 1. همگرایی جهان اسلام بر محور مشترکات در سایه احترام متقابل و همزیستی مسالمت آمیز برای تثبیت آرامش و دفع تجاوزات دشمن.

حضرت امام(ره)

 جمهوری اسلامی، طالب اخوت ایمانی با مسلمانان جهان و منطقه و طالب زیست مسالمت آمیز با همه کشورهای عالم است و امرز نیز که تنها قدرت منطقه است. همان مطلب را تکرار می کند و صلاح مسلمانان را در وحدت مقابل جهانخواران و سلطه جویان می داند.(صحیفه امام، ج 18، ص 483)

 مقام معظم رهبری:

 دولت ها باید بدانند که خواست ملت های مسلمان آن است که همه آن ها با هم به خواست مستکبرانه آمریکا و اسرائیل پاسخ »نه« بگویند. این مطمئن ترین اقدام برای حفظ خود دولت ها و حفظ شرف و عزت کشورهای اسلامی است.(پیام به مسلمانان جهان، 27 / 7 / 70)

 2. تشکیل جبهه متحد اسلامی در برابر پیمان های مشترک نظامی، اقتصادی و سیاسی غرب و نظام سلطه.

 حضرت امام(ره):

 ما باید خود را آماده کنیم تا در برابر جبهه متحد شرق و غرب جبهه قدرتمند اسلامی انسانی، با همان نام و نشان اسلام و انقلاب ما تشکیل شود.(صحیفه امام، ج 21، ص 91)

 مقام معظم رهبری:

 مسلمانان باید نشان دهند که جهان اسلام دارای قدرت برخورد است و می تواند در برابر تجاوزات و دشمنی آمریکا و هر متجاوز دیگری بایستد.(پیام به حجاج بیت الله الحرام، 18 / 3 / 71(

 3. حمایت آموزشی، تربیتی، فرهنگی و سیاسی اقتصادی از نهضت های آزادیبخش و تقویت بیداری اسلامی برای بازدارندگی از روش های ناجوانمردانه تهاجمات سیاسی و نظامی استکبار جهانی، صهیونیسم بین الملل و استعمار فرانو.

 حضرت امام(ره):

 جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناهگاه مسلمانان آزاد جهان است و کشور ایران به عنوان یک دژ نظامی و آسیب ناپذیر نیاز سربازان اسلام را تأمین و آنان را به مبانی عقیدتی و تربیتی اسلام و همچنین به اصول و روش های مبارزه علیه نظام های کفر و شرک آشنا می سازد.(صیحفه امام، ج 21، ص 91 - 92(

 مقام معظم رهبری:

 آمریکا پشتیبان رژیم های نژاد پرست است و ما به حمایت خود از مبارزات عدالتخواهانه ملت ها ادامه خواهیم داد.(بیانات در دیدار با نلسون ماندلا، 1 / 5 / 1371)

تهدیدات و چالش های فراروی

 امام و رهبری در کنار فهرست دستاوردها و ویژگی های برجسته نظام و انقلاب اسلامی آسیب ها را نیز شناسایی و رصد کرده اند. که مهم ترین آن ها به شرح زیر هستند:

 الف. چالش های درونی

1. فرهنگی: اباحه گری و فساد اخلاقی، غرب زدگی، دوری از معنویت، اخلاق و تهذیب، پیدایش فرقه های نوظهور، رشد خرافات، بدعت و سطحی نگری، شکاف فرهنگی نسل ها، انحراف در سیستم آموزشی، رکود علمی و عدم خلاقیت، تحجر و جمود فکری.

2. مدیریتی: باند بازی و رانت خواری، ضعف مدیریت، قدرت طلبی، بی توجهی به مطالبات مشروع و منطقی و قانونی مردم، قدرت طلبی.

3. سیاسی: تکثر بی رویه احزاب و جریانات سیاسی، گرایش به سازش با آمریکا، تحرکات مشکوک احزاب و جریانات سیاسی وابسته، تفرقه و اختلاف در کارگزاران، بی اعتمادی مردم به مسئولان، تقویت و گسترش خط نفوذ و استحاله در مراکز حساس و کلیدی نظام.

4. اقتصادی: رشد نرخ بیکاری، تورم و گرانی، وابستگی صنایع کلیدی و کشاورزی به بیگانگان، فشار اقتصادی و مالیاتی به اقشار کم درآمد، ارتشا، ربا، اختلاس، تجمل گرایی و اسراف.

5. اجتماعی: فساد اداری، ناهنجاری های اخلاقی، قاچاق، موادمخدر، عدم نظارت عمومی بر عملکردها.(جهت آشنایی بیشتر با مطالب امام در این باره ر.ک: آسیب شناسی انقلاب اسلامی از نگام امام و آسیب شناسی نظام اسلامی و وظایف جوانان از نگاه رهبری(

 ب. تهدیدات بیرونی

 1. گسترش حوزه نفوذ نظامی سیاسی آمریکا و اتحادیه اروپا و پیمان نظامی ناتو در خاورمیانه، جهان اسلام، آسیای میانه و قفقاز شمالی خصوصاً در کشورهای همسایه ایران اسلامی.

 2. تحرکات سیاسی، نظامی و تبلیغاتی و طرح های سلطه طبانه رژیم صهیونیستی در خاورمیانه.

 3. حمایت مالی و تبلیغاتی و تسلیحاتی گروه های تروریستی توسط آمریکا در کشورهای همسایه ایران.

 4. تلاش های مرموزانه و منافقانه پنهان وآشکار دولت های وابسته در خاورمیانه برای نفوذ و تقویت صهیونیسم و آمریکا در منطقه.

 5. جاسوسی سازمان های اطلاعاتی و امنیتی درباره توانایی و امکانات و استعداهای درونی نظام و بهره گیری از رسانه هادر جنگ روانی وتبلیغاتی جهت فریب افکار عمومی.(برای آگاهی بیشتر در این باره ر.ک: آمریکا از دیدگاه امام و از دیدگاه مقام معظم رهبری(

پیوند توسعه و امنیت ملی

 امنیت ملی زمینه های زیر ساخت اصلاحات، بازسازی و توسعه همه جانبه را فراهم می سازد و توسعه پایدار عدالت محور عامل استحکام و اقتدار امنیت ملی است.

 امام رابطه امنیت ملی و توسعه و سازندگی را یک رابطه دو سویه و متقابل می داند:

. .. آیا می شود اصلاحی بدون آرامش؟ می شود در حال جنگ اعصاب و جنگ خارجی و به هم خوردن همه اوضاع، قضایا و مشکلات ما حل بشود... تا آرامش پیدا نشود هیچ اصلاحی امکان ندارد.(صحیفه امام، ج 7، ص 81 - 82)

 مقام معظم رهبری می فرماید:

 تمدن و فکر اسلامی، پیشرفت مادی را می خواهد، اما برای امنیت مردم، آسایش مردم، رفاه مردم و همزیستی مهربانانه مردم با یکدیگر؛ این خصوصیات نظام اسلامی است.(بیانات در جمع مردم شاهرود، 20 / 8 / 85)

 سخن پایانی

 پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت و پویایی نظام جمهوری اسلامی بسیاری از معادلات سیاسی و فرهنگی دیکته شده استکبار جهانی را بر هم زد و شگفتی صاحبنظران را برانگیخت و عامل بازنگری و دگرگونی در نظام های سیاسی بین الملل شد و سیاست های دراز مدت استعمار فرانو را به چالش کشاند. در این نظام تمام مفاهیم و اصطلاحات سیاسی از متن آموزه های وحیانی تفسیر و تحلیل می شود به همین جهت تعبیرات و اصطلاحاتی که قومیت و ملیت ایرانی را منهای آرمان های متعالی دینی و ارزشی تبیین کند به هیچ شکل در اندیشه امام و رهبری مشاهده نمی شود. این بزرگواران بر مبنای ماهیت دینی نظام به ترویج و تفسیر حاکمیت، تثبیت و گسترش اسلام می اندیشند و همه مفاهیم و عناوین را در پرتو حاکمیت ونهادینه ساختن آموزه های دین تحلیل و تعبیر می کنند، زیرا تحلیل و کاربرد مفاهیم سیاسی در ترسیم سیاست های کلی نظام در اندیشه امام و رهبری بخشی از دیدگاه کلان و جهان شمول معرفت دینی این بزرگواران است. یکی از این مقولات مهم در ادبیات سیاسی امام و رهبری مفهوم امنیت یا امنیت ملی است.

 از نگاه امام و رهبری، امنیت ملی همان فرایند گسترده حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی است و دستیابی به آرمان های متعالی و هموار ساختن مسیر رشد و تعالی مرهون توسعه اقتدار روز افزون سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی؛ تا بتواند با بهره گیری از تمام ظرفیت ها، امکانات و استعدادهای درونی بحران های ناخواسته داخلی و تهدیدهای دشمنان خارجی را یکی پس از دیگری خنثی نماید و به سلامت به سر منزل مقصود برسد. بنابراین به صراحت می توان گفت که پرداختن همه جانبه به مقوله ابعاد مؤلفه های امنیت ملی و دوری از چالش ها و دفع تهدیدها در شرایط فعلی و حساس نظام مهم ترین موضوعی است که شایسته است در دستور کار کارگزاران نظام اسلامی قرار گیرد. مقام معظم رهبری هم مسیر صعود به قله افتخارات کشور را عبور از پل های امنیت ملی می داند:

 امنیت، مقوله بسیار مهمی است و بدون امنیت، یک کشور در همه عرصه ها و صحنه های فعالیت و تلاش دچار مشکل است، در مقوله علم، در مقوله پیشرفت های اقتصادی، در مقوله مسائل معیشتی و شهروندی، در مقوله سازندگی کشور، در همه مقولاتی که می تواند افتخارات بزرگ ملی را برای یک کشور به ارمغان بیاورد، پیش نیاز اصلی و اساسی عبارت است از امنیت.(بیانات در صبحگاه مشترک نیروهای مسلح کرمان، 15 / 2 / 84)

---

 منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه

---