عملیات بیت المقدس(فتح خرمشهر)

عملیات بیت المقدس،نقطه عطف فتوحات سرنوشت ساز جنگ :

بیش از بیست ماه از آغاز جنگ تحمیلی استکبار علیه جمهوری نوپای اسلامی ایران می گذشت و شهر خرمشهر همچنان در چنگ نیروهای ارتش عرق قرار داشت . عملیات فتح المبین در منطقه غرب دزفول و شوش اخیرا به پایان رسیده و نتایج شگفت انگیز آن روح تازه ای را در کالبد رزمندگان اسلام دمیده بود . فرماندهان جنگ بر آن بودند تا فرصت ابتکار عمل و کشاندن جنگ به یک شکل فرسایشی و بلند مدت از دشمن گرفته شود ، به ویژه آنکه فصل گرمای طاقت فرسای جنوب کشور در راه بود . 

عملیات پیروزمندانه فتح المبین که با آزاد سازی بخش گسترده ای از خاک خوزستان در شمال غرب این استان پایان پذیرفته بود ، راه را برای آزاد سازی مناطق خرمشهر ، شلمچه ، هویزه و بخش های دیگر هموار ساخته بود ، چرا که این منطقه وسیع بر خلاف منطقه عملیاتی فتح المبین فاقد عارضه و ناهمواری زمینی بود . 

البته دشمن در غرب رودخانه کارون که در قلب خرمشهر جاری است ، استحکامات و موانع پیشرفته را احداث و 36 هزار نفر از نیروهای خود را در خطوط پدافندی پیچیده ای متمرکز و مستقر کرده بود . گذر از چنین خط مرگباری به یک معجزه و کاری خدایی شبیه بود . همچنان امام خمینی ، فرمانده کل قوا به محض آزاد شدن خرمشهر فرمودند:خرمشهر را خدا آزاد کرد .

سر انجام در ساعت 30 دقیقه بامداد 10 اردیبهشت ماه 1361 نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قرارگاه مشترک کربلا سپاه و ارتش و 3 قرارگاه عملیاتی قدس در منطقه سوسنگرد و محور شمالی کرخه کور ، قرارگاه فتح در منطقه دارخوین و قرارگاه نصر در شمال خرمشهر ، حمله سراسری خود را از منطقه عمومی رودخانه کرخه کور و غرب رود کارون به منظور آزادسازی خرمشهر و مناطق شمال آن و عقب راندن دشمن از مرز بین المللی آغاز نمودند . همچنین از سوی ستاد جنگ مقرر شده بود تا در جریان این عملیات ، شهر های اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه سنگین و دوربرد دشمن خارج شود . پیش از آغاز عملیات ، از سوی قرارگاه کربلا ، رمز حمله با نام مبارک یا علی بن ابی طالب در روز سیزدهم رجب و در نخستین دقایق دهم اردیبهشت ماه 1361 به نیروهای تحت امر صادر شد . 

پس از 25 روز تلاش برای آماده سازی مقدمات و انجام طرح بزرگ عملیات ، به منظور رویارویی با مشکلات احتمالی ، از جمله آب گرفتگی های غیر طبیعی که دشمن یر سر راه رزمندگان ایرانی ایجاد کرده بود و پیچیدگی مواضع و حجم ماشین آلات زرهی و نیروهای پیاده دشمن و انجام چهار مرحله عملیات تهاجمی در منطقه ای به وسعت 6000 کیلومتر مربع ، همه چیز برای یک حمله بزرگ مهیا شد . 

سرانجام در تاریخ سوم خرداد ماه 1361 خرمشهر که با 34 روز مقومت غیورانه ئر برابر دشمن سقوط کرده بود ، پس از 575 روز اشغال و ویران شدن خانه ها و اماکن عمومی و دولتی ، در کمتر از 25 روز آزاد و پاکسازی شد و به آغوش میهن اسلامی بازگشت . 

بازتاب این پیروزی شگرف تا مدت ها در رسانه های جهان در صدر تمام اخبار و گزارش ها بود . فتح خرمشهر به منزله بزرگترین پیروزی نظامی – سیاسی جمهوری اسلامی در جریان جنگ تحمیلی و مهلک ترین ضربه به پیکره دشمن تلقی شد . 

طی عملیات پیروزمندانه بیت المقدس این خسارات به دشمن وارد آمد : 

1- لشکر های 3 زرهی ، 11 و 15 پیاده دشمن درمحور خرمشهر ، به میزان 80 درصد منهدم شدند . 

2- لشکر های 5 مکانیزه و 6 زرهی در محور شمالی عملیات با فرار و عقب نشینی به میزان 20 درصد آسیب دیدند . 

3- لشکر های 9 و 10 زرهی که در عملیات فتح المبین آسیب دیده بودند هر یک به میزان 20 درصد ، لشکر 7 پیاده 40 درصد ، و یک لشکر زرهی که در آخرین روزهای سقوط خرمشهر ظاهر شد به میزان 20 درصد منهدم شدند . 

4- تیپ 10 زرهی به میزان 30 درصد منهدم . تیپ های 31 ، 32 و 33 نیروی مخصوص که به هنگام تجاوز به خرمشهر نقش اساسی داشتند ، ضربات سنگینی را متحمل شدند. 

5- تیپ های 9 ، 10 ، 20 و 113 گارد مرزی و تیپ های 238 و 501 پیاده 50 درصد منهدم شدند و نیروهای آنها به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند . 

6- تیپ های 416 ، 417 ، 601 ، 602 و 603 به میزان 50 درصد و تیپ 109 پیاده به میزان 60 درصد منهدم شدند . همچنین گردان های شناسایی حنین و حطین آسیب دیدند . 

در مجموع چهار مرحله عملیات ، بیش از 16500 تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی و 19000 نفر نیز اسیر شدند . علاوه بر آزادی خرمشهر ، مناطق و تاسیسات دیگری طی این عملیات آزاد شدند که عبارتند از:

1 – پادگان حمید ، جفیر ، حسینیه و شهر هویزه 
2 – جاده مهم و مواصلاتی اهواز – خرمشهر 
3 – آزاد سازی 180 کیلومتر از خط مرزی و 5038 کیلومتر مربع از مناطق اشغالی 
4 – جاده مواصلاتی سوسنگرد – هویزه 
5 – خارج شدن بخش وسیعی از خاک جنوب ایران از زیر آتش توپخانه سنگین دشمن 
6 – تصرف و تامین 12 پاسگاه مرزی 
تجهیزات و جنگ افزار های منهدم شده دشمن نیز بدین شرح است : 
1 – 285 دستگاه تانک و نفربر 
2 – ده ها انبار مهمات 
3 – 40 فروند هواپیما 
4 – 2 فروند هلیکوپتر 
5 – چندین دستگاه لودر و ماشین های مهندسی – رزمی 
6 – 500 دستگاه خودرو 
7 – ده ها قبضه توپ سنگین و سبک 
8 – مقدار قابل توجهی از تیربارهای گوناگون و سلاح های سبک و سنگین 
همچنین غنایم فراوانی به دست رزمندگان اسلام افتاد که عبارتند از : 
1 – 105 دستگاه تانک و نفربر 
2 – ده ها انبار مهمات 
3 – 95000 عدد انواع مین 
4 – صد ها دستگاه خودرو سبک و سنگین 
5 – تعداد قابل توجهی لودر ، بولدزر و ماشین های مهندسی – رزمی 
6 – 18 قبضه توپ 130 میلیمتری 

7 – هزاران قبضه سلاح انفرادی 

خلاصه گزارش عملیات :

نام عملیات:بیت المقدس (الی بیت المقدس)
زمان اجرا: 10/2/1361
مدت اجرا:25 روز 
مکان اجرا:منطقه عمومی رودخانه کرخه و غرب رود کارون 
رمز عملیات:یا علی ابن ابی طالب 
تلفات دشمن:35500 نفر کشته ، زخمی و اسیر 
ارگان های عمل کننده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران
اهداف عملیات:آزاد سازی خرمشهر و خارج ساختن شهر های اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه سنگین دشمن – طی چهار مرحله

منبع: پایگاه جامع عاشورا

تقویم عملیات های دفاع مقدس

ردیف	تاریخ عملیات	نام عملیات	منطقه عملیات
1	1360/12/24	ام الحسنین	کرخه کور (نور )
2	13/2/1360	امام علی	جبهه جنوب موقعیت شمال سوسنگرد
3	1359/12/26	امام مهدی(عج)	غرب سوسنگرد تا روستای احیمر
4	1/2/1360	بازی دراز	جبهه غرب موقعیت غرب سر پل ذهاب
5	19/12/1363	بدر	جبهه جنوب موقعیت هورالهویزه(شرق دجله)
6	10/2/1361	بیت المقدس	جبهه جنوب موقعیت غرب کارون
7	25/10/1366	بیت المقدس 2	جبهه شمالغرب موقعیت غرب ماووت(شمال سلیمانیه)
8	24/12/1366	بیت المقدس 3	جبهه شمالغرب موقعیت جنوب ماووت(سلیمانیه)
9	5/1/1367	بیت المقدس 4	جبهه شمالغرب موقعیت جنوب دریاچه دربندیخان عراق
10	22/1/1367	بیت المقدس 5	پنجوین
11	26/2/1367	بیت المقدس 6	جبهه شمالغرب موقعیت غرب ماووت (سلیمانیه)
12	22/3/1367	بیت المقدس 7	جبهه جنوب موقعیت شلمچه
13	23/7/1359	پل نادری	جبهه جنوب موقعیت غرب دزفول
14	21/11/1362	تحریرالقدس	دربندیخان عراق
15	3/12/1365	تکمیلی کربلای 5	جبهه جنوب موقعیت شلمچه
16	20/10/1359	توکل	جبهه جنوب موقعیت شمال آبادان
17	15/5/1361	ثارالله	قصر شیرین
18	5/7/1360	ثامن الائمه	جبهه جنوب موقعیت شمال آبادان
19	26/2/1361	حسین بن علی	میمک
20	3/12/1362	خیبر	جبهه جنوب موقعیت هورالهویزه و جزایر مجنون
21	11/6/1360	رجایی و باهنر	جبهه غرب موقعیت شمال سر پل ذهاب
22	22/4/1361	رمضان	جبهه جنوب موقعیت شرق بصره
23	26/8/1359	سوسنگرد	جبهه جنوب موقعیت شرق سوسنگرد
24	8/7/1359	شهید غیور اصلی	سوسنگرد - حمیدیه
25	1360/6/27	شهید مدنی	منطقه عملیاتی سوسنگرد
26	1360/2/25	شیخ فضل الله نوری	جبهه جنوبی جنگ – تپه های مدن و شهید موذنی در شمال منطقه آبادان
27	19/10/1359	ضربت ذوالفقار	جبهه غرب موقعیت غرب صالح آباد
28	8/9/1360	طریق القدس	جبهه جنوب موقعیت غرب سوسنگرد و بستان
29	1366/06/27	ظفر 1 (نامنظم)	منطقه‌ عملیاتی‌ دهوک‌ در استان‌ سلیمانیه‌ عراق‌
30	1364/4/7	ظفر 3  (نامنظم/ایذایی)	شمال غربی خط خودی - جبهه شمالی جنگ
31	1366/10/22	ظفر 5	عمق‌200 کیلومتری‌ در پشت‌ مواضع‌ دشمن‌ در استانهای‌ شمالی‌ خاک‌ عراق‌
32	1364/03/7	ظفر1(ایذایی)	جزیره مینو
33	1366/07/12	ظفر2(نامنظم)	شهر کفری‌ داغ‌ در استان‌ کرکوک‌ عراق‌
34	1366/8/28	ظفر4	استان‌ دهوک‌ عراق
35	1366/12/5	ظفر6	منطقه‌ عمومی‌ سنگاو در شرق‌ استان‌ کرکوک‌ عراق‌ - عمق‌ جبهه‌ شمالی‌ دشمن‌
36	23/12/1366	ظفر7	شرق سلیمانیه
37	1363/7/26	عاشورا	جبهه غرب موقعیت جنوب سومار(شمال فکه)
38	1364/5/24	عاشورا2(محدود)	منطقه عمومی چنگوله واقع در جنوب شهر مرزی مهران
39	1364/5/23	عاشورای 1	منطقه تکاب و صایین‌دژ از استان آذربایجان غربی ایران
40	1364/5/25	عاشورای 3	منطقه عمومی فکه ـ جبهه میانی جنگ
41	1364/7/30	عاشورای4	هورالهویزه‌ عراق‌ - محور جنگی‌ جنوب‌
42	19/7/1365	فتح 1	جبهه شمالغرب موقعیت کرکوک
43	13/6/1366	فتح 10	شمال اربیل
44	1365/8/4	فتح 2	سد دوکان‌ کردستان‌ عراق‌
45	1365/8/24	فتح 3	منطقه‌ زاخو - دهوک‌ در عمق‌300 کیلومتری‌ جبهه‌ شمالی‌ جنگ‌
46	1365/11/22	فتح 4	عمق 70 کیلومتری استان اربیل عراق – محور شمالی جنگ
47	1366/1/25	فتح 5	منطقه‌ عمومی‌ چوارتا - ماووت‌ در شمال‌ استان‌ سلیمانیه‌ عراق‌
48	7/4/1366	فتح 7	حلبچه
49	28/8/1366	فتح 8	شمال موصل
50	1366/5/18	فتح 9	منطقه عمومی شرق خرمال کردستان عراق
51	2/1/1361	فتح المبین	غرب دزفول و شوش
52	21/3/1360	فرمانده کل قوا	جبهه جنوب موقعیت جنوب دار خویین
53	1360/3/21	فرمانده کل قوا خمینی روح خدا	منطقه‌ عمومی‌ دارخوین‌
54	24/4/1364	قادر	جبهه شمالغرب موقعیت امتداد مرزآذربایجان و عراق
55	24/3/1364	قدس 1	شرق دجله
56	4/4/1364	قدس 2	هورالهویزه
57	19/4/1364	قدس 3	جنوب دهلران
58	1/5/1364	قدس 4	هورالهویزه
59	16/5/1364	قدس 5	غرب هویزه
60	9/4/1365	کربلا 1	جبهه غرب موقعیت مهران
61	30/1/1366	کربلا 10	جبهه شمالغرب
62	10/6/1365	کربلا 2	جبهه شمالغرب موقعیت غرب پادگان حاج عمران
63	11/6/1365	کربلا 3	اسکله نفتی الامیه والبکر
64	3/10/1365	کربلا 4	جبهه جنوب موقعیت جنوب وغرب خرمشهر(اروندرود)
65	19/10/1365	کربلا 5	جبهه جنوب موقعیت شلمچه وشرق بصره
66	23/10/1365	کربلا 6	جبهه غرب موقعیت نفت شهر
67	12/12/1365	کربلا 7	جبهه شمالغرب موقعیت غرب پادگان حاج عمران
68	18/1/1366	کربلا 8	جبهه جنوب موقعیت شلمچه و شرق بصره
69	20/1/1366	کربلا 9	قصر شیرین
70	۹ مهر ۱۳۵۹	کوی ذوالفقاری	آبادان
71	10/8/1361	محرم	جبهه جنوب موقعیت جنوب موسیان(شرهانی و زبیرات)
72	12/10/1360	محمد رسول الله	جبهه شمالغرب موقعیت غرب و شمال نوسرد
73	1360/6/11	محور شحیطه	غرب بلندی های "الله اکبر "
74	1360/1/25	محور شوش دانیال	منطقه عمومی شهر شوش دانیال – محور جنوبی جنگ
75	1360/01/15	محور کرخه دزفول	غرب دزفول – محور جنوبی جنگ
76	3/5 /1367	مرصاد	خطوط جبهه میانی جنگ
77	9/7/1361	مسلم بن عقیل	جبهه غرب موقعیت غرب سومار
78	20/9/1360	مطلع الفجر	جبهه غرب موقعیت شمال گیلانغرب و جنوب سرپل ذهاب
79	1/12/1360	مولای متقیان	چزابه
80	15/10/1359	نصر	جبهه جنوب موقعیت جنوب کرخه کور،هویزه
81	25/1/1366	نصر 1	غرب بانه درعراق
82	13/3/1366	نصر 2	میمک
83	27/3/1366	نصر3	جنوب دهلران
84	21/3/1366	نصر4	جبهه شمالغرب موقعیت شمال سلیمانیه
85	3/4/1366	نصر5	جنوب غربی سردشت
86	10/5/1366	نصر6	میمک
87	14/5/1366	نصر7	جبهه شمالغرب موقعیت غرب سردشت
88	29/8/1366	نصر8	جبهه شمالغرب موقعیت غرب ماووت عراق
89	1/9/1366	نصر9	حاج عمران
90	1362/1/20	والفجر 1	جبهه جنوب موقعیت شمالغرب فکه
91	1366/12/25	والفجر 10	جبهه شمالغرب موقعیت غرب نوسرد(حلبچه)
92	1362/4/29	والفجر 2	جبهه شمال غرب موقعیت غرب پیران شهر(حاج عمران)
93	7/5/1362	والفجر 3	جبهه غرب موقعیت مهران
94	27/7/1362	والفجر 4	جبهه شمال غرب موقعیت شمال مریوان(پنجوین)
95	27/11/1362	والفجر 5	چنگوله
96	2/12/1362	والفجر 6	چزابه و چیلات
97	12/1362	والفجر 7	جزابه و چیلات
98	20/11/1364	والفجر 8	جبهه جنوب موقعیت جنوب آبادان(فاو)
99	5/12/1364	والفجر 9	جبهه شمالغرب موقعیت شرق سلیمانیه(شرق چوارته عراق)
100	18/11/1361	والفجر مقدماتی	جبهه جنوب موقعیت جنوب فکه(چزابه)
101	1362/5/14	والفجر2(مرحله دوم)	ارتفاعات گردمند( ۱۹‏کیلومتری مرز و۱۴ کیلومتری پادگان حاج عمران)

منبع:سایت فاتحان (پایگاه تخصصی و اطلاع رسانی دفاع مقدس)